W moich wcześniejszych wpisach przedstawiałam informacje dotyczące tego, co należy zrobić w przypadku śmierci osoby bliskiej, która mieszkała w Polsce. Teraz chciałabym przekazać informacje przydatne osobom chcącym zadbać o miejsca pochówku najbliższych znajdujących się w Polsce.
Dysponent grobu
Zgodnie ustawą o cmentarzach, a także regulaminem cmentarza czyli dokumentem regulującym zasady utrzymania porządku i funkcjonowania cmentarza, każdy grób powinien mieć ustalonego dysponenta grobu.
Dysponentem będzie zazwyczaj osoba, która podpisze umowę zarządzą cmentarza o umiejscowienie miejsca pochówku, to znaczy o wskazanie miejsca na grób lub miejsca na pochówek w kolumbarium. Osoba ta zazwyczaj należy do rodziny zmarłego.
Dysponent ma możliwość dysponowania grobem na przykład poprzez decyzje kto może być pochowany na danym miejscu, będzie podejmować decyzje dotyczące np. postawienia nagrobka, odnowienia nagrobka czy remontów. Dysponent będzie również dokonywać czynności prawnych wiążących się z utrzymaniem grobu, np. będzie regulować płatności za dzierżawę grobu. Opłata ta najczęściej uiszczana jest na okres 20 lat, a jej wysokość zależeć będzie od uchwały miasta lub gminy, na terenie której znajduje się cmentarz. Opłata taka może być dokonywana gotówkowo lub przelewem na wskazany przez administrację rachunek bankowy rachunek bankowy. Wysokość opłaty zależy również od rodzaju grobu to znaczy, czy mamy do czynienia z grobem ziemnym lub czy mamy do czynienia z miejscem w kolumbarium.
Bez zgody dysponenta nie można pochować do danego grobu innej osoby zmarłej. Jeżeli ktokolwiek wniesie opłatę może ten zakaz przedłużyć na dalszych 20 lub więcej lat.
Dysponentem może być również osoba, która na podstawie dziedziczenia, zawartej umowy, wyroku sądowego, lub też dyspozycji dotychczasowego dysponenta złożonej na wypadek jego śmierci nabyła prawo do dysponowania grobem lub niszą w kolumbarium. O tym ostatnim elemencie należy pamiętać zwłaszcza wtedy, kiedy chcemy ustanowić pełnomocnictwo dla członka naszej rodziny do zajęcia się grobem bądź grobami naszych najbliższych znajdujących się w Polsce.
Opiekun grobu
Osoba, która nie mieszka w Polsce może wskazać opiekuna grobu, czyli kogoś, kto będzie zachowywał miejsce pochówków czystości, będzie składał w określonych datach kwiaty lub znicze i kto będzie kontaktować się, na podstawie ustalonego pełnomocnictwa, z administracją cmentarza reprezentując dysponenta grobu.
Udzielając takiego pełnomocnictwa należy bardzo uważnie dobierać słowa, tak aby nie znalazło się tam nic, co wskazywałoby na to, że przekazujemy komuś prawo do dysponowania grobem. W takim bowiem przypadku to ta osoba będzie podejmować decyzję dotyczące na przykład remontów nagrobka lub jego zmiany, a w drastycznych w przypadkach może też podjąć decyzję o to, aby w danym grobie pochowana została jeszcze inna osoba, niż nasz najbliższy.
Spory o nagrobek
Spory na tle prawa do grobu, poszanowania pamięci zmarłych nierzadko trafiają do sądów cywilnych. Zdarza się pochówek w grobowcu osoby, która nie miała do niego prawa, np. bardzo dalekiego krewnego, a więc z naruszeniem dóbr osobistych rodziny wcześniej pochowanych.
Pokazuje to sprawa z Krakowa, w której pani M. nie dopilnowała w zarządzie Cmentarza Rakowieckiego w Krakowie swoich praw do okazałego stuletniego grobowca w głównej alei, gdzie została pochowana druga żona jej dziadka. Była z nią zżyta od dziecka, ale w latach 80. wyjechała do Australii i dopiero po upadku PRL przyjeżdżała do Polski co dwa–trzy lata. Tymczasem w 1998 r. bardzo daleki krewny pochowanych przed laty tam osób wszczął starania o grób i pochował w nim brata, a potem rodziców, co krakowskie sądy zakwalifikowały jako działanie bezprawne i naruszające dobro osobiste M. (w postaci pielęgnowania pamięci jej bliskich), ale nie zgodziły się na ekshumację bezprawnie pochowanych tam osób.*
Dodajmy, że dysponujący grobem ma też obowiązki wobec innych grobów oraz moralności publicznej czy po prostu dobrych obyczajów. Tak orzekł Sąd Najwyższy (sygn. II CSK 317/14), utrzymując werdykt sądów niższych instancji w Łodzi, które odmówiły zgody na wzniesienie kontrowersyjnego nagrobka, jakiego sobie życzył mąż pochowanej na katolickim cmentarzu żony na co cmentarz ten odmówił zgody. Sąd Najwyższy zaznaczył, że z takiego prawa mogą skorzystać też inne cmentarze wyznaniowe. Orzeczenie jest tym bardziej istotne, że w żadnej ustawie nie ma żadnych regulacji dotyczących formy nagrobka.
Jeżeli potrzebujecie Państwo stosownego pełnomocnictwa, zapraszam do kontaktu pod adresem: info@radcaprawnytoronto.ca
Comments