
Prawnik dla dziecka jest w polskim systemie instytucją obcą – nasz system nie przewiduje odrębnej instytucji zajmującej się reprezentacją dzieci i ochroną interesów dziecka w toczących się postępowaniach administracyjnych lub sądowych.
Jak wygląda taka instytucja funkcjonująca w Kanadzie?
Biuro Prawnika dla Dzieci w Ontario
Biuro Prawnika dla Dzieci, jest wyodrębnioną komórką w Ministerstwie Prokuratora Generalnego Ontario. Początki Biura sięgają 1826 r., kiedy to Lord Kanclerz Ontario wyznaczył po raz pierwszy prawnika reprezentującego dzieci w postepowaniach sądowych, w których były stroną. Jego zadaniem była reprezentacja interesów dziecka w toczących się postępowaniach. Jedynie jako ciekawostkę dodam, że regulacja sytuacji ekonomicznej dzieci i och sytuacji w zetknięciu się z systemem sądowym znacznie wyprzedzał regulacje chroniące ich prawa. Pierwszy akt prawny chroniący dzieci przed znęcaniem się i okrutnym traktowaniem wprowadzono w Ontario w 1893 roku Act For Prevention of Cruelty to and Better Protection of Children, S.O. 1893, c.45[1], zaś pierwszy akt prawny regulujący zasady resocjalizacji nieletnich wprowadzono w 1908 roku (The Juvenile Delinquents Act 1908, C 40)
Biuro w obecnym kształcie podlega kontroli przed Prokuratora Generalnego Ontario, który nadzoruje świadczenie usług prawnych w imieniu dzieci w postępowaniach przed sądami i trybunałami w prowincji. Prawnicy zatrudnieni w Biurze reprezentują interesy dzieci poniżej 18 roku życia w odniesieniu do ich praw osobistych i majątkowych. Zgodnie z sekcją 89 Ustawy o sądach powszechnych [2] prawnicy Biura reprezentują dzieci m.in. w sprawach dotyczących opieki nad dziećmi i kontaktu z dzieckiem/ dziećmi w przypadku rozstania rodziców dziecka.
Ponadto, w sprawach dotyczących opieki i kontaktów pracownicy socjalni współpracujący z Biurem przygotowują indywidualne, które następnie przedkładane są sędziom orzekającym w tych sprawach oraz stanowią materiał pomocniczy dla prawników reprezentujących interesy dzieci[3]. Autorzy raportu każdorazowo kierują się dobrem dziecka i uwzględniają w nim nie tylko informacje o zdolności rodzica do zaspokojenia potrzeb i życzeń dziecka, ale także historię rodziny (np. relacje pomiędzy rodzicami, umiejętność rozwiązywania sytuacji konfliktowych, obecność przemocy domowej, wyroki karne itd.). Zalecenia mogą być również oparte na obecnej sytuacji rodziny i planach na przyszłość. Raport uwzględnia również życzenia, emocje i preferencje dziecka. Pracownik socjalny nie stawia dziecka przed wyborem rodzica, ale analizuje odczucia, emocje i dynamikę relacji w jakiej znajduje się dziecko. Dzieci młodsze mogą rysować historie przedstawiając ich preferencje lub tworzyć narracje (opowiadania) uwzględniające ich uczucia.
Jeśli adwokat Biura jest zaangażowany w sprawę, w której stwierdzono istnienie przemocy domowej między rodzicami, prawnik stara się zrozumieć, czego chce dziecko w kontekście przemocy. Adwokat ds. dzieci musi rozważyć, czy ustalenia dotyczące opieki i kontaktów mogą stworzyć lub zwiększyć ryzyko niebezpieczeństwa dla dziecka. Prawnik dziecięcy może przeprowadzić wywiad z rodzicami i/lub porozmawiać z policją, lekarzami, personelem szkoły lub przedszkola, pracownikami schroniska itp. w celu lepszego zrozumienia sytuacji. Dzieci również i w tym przypadku wysłuchuje się dzieci w celu ustalenia ich preferencji lub uczuć wobec rodzica/ rodziców[4].
Biuro może odmówić udziału w postepowaniu, jeżeli:
Dziecko mieszka poza Ontario;
Dziecko i/lub którekolwiek z rodziców/stron nie zamieszkuje w miejscu, w którym prowadzone jest postępowanie;
Planowana jest mediacja lub jest już ona w toku;
W roku poprzedzającym złożenie wniosku przeprowadzono ocenę dotyczącą opieki i kontaktów z dzieckiem;
Przegląd historii sprawy wskazuje, że przeprowadzono wiele ocen lub przedłużających się sporów sądowych z niewielką możliwością rozwiązania;
Istnieją poważne obawy dotyczące zdrowia psychicznego jednego z rodziców i/lub dziecka, a ocena zdrowia psychicznego nie została podjęta lub zakończona;
Kwestie alimentacyjne i/lub majątkowe są głównymi problemami, a ustalenia dotyczące opieki i kontaktów były stosunkowo stabilne przez dłuższy okres;
Głównym celem jest uzyskanie dowodów do dalszego postępowania sądowego;
Powinny zostać podjęte inne próby rozwiązania sporu, które nie zostały podjęte;
Sytuacja dziecka nie uległaby poprawie (tj. w przypadku, gdy chodzi o "wspólną" lub "wyłączną" opiekę, lub gdy dąży się do nierealistycznego planu podziału czasu, lub wnioskodawca dąży do zmiany opieki w celu rozwiązania problemu z kontaktami, lub obie strony mieszkają w domu małżeńskim itp;)
Jedna lub obie strony zarzucają znęcanie się i/lub zaniedbywanie, a lokalne Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom (SPD) prowadzi dochodzenie lub powinno zostać poproszone zgodnie z Ustawą o Usługach dla Dzieci, Młodzieży i Rodziny[5] o zbadanie zarzutów; lub (b) SPD jest lub był zaangażowany i zajął stanowisko w sprawie ustaleń dotyczących opieki/kontaktów.
W sprawach cywilnych, w tym sprawach odszkodowawczych tyłu wypadków lub błędów medycznych prawnicy Biura działają w roli kuratora osoby małoletniej:
na podstawie postanowienia sądu w przypadku, gdy żadna osoba dorosła nie chce lub nie jest w stanie reprezentować dziecka,
rekomendując na wniosek sędziego prowadzącego zatwierdzenie lub odrzucenie proponowanej ugody z udziałem dziecka, oraz
reprezentując dziecko we postępowaniach o wyznaczenie zarządcy majątku dziecka zajmującego się m.in. odszkodowaniami z tytułu obrażeń ciała lub innej sprawy cywilnej
Finansowanie działalności Biura odbywa się ze środków publicznych.
Prawnik dziecięcy może również działać jako opiekun procesowy, w przypadku, gdy małoletni jest pozwany lub chce pozwać kogoś, a nie ma rodzica lub dorosłego opiekuna, który mógłby mu pomóc. W przypadkach, gdy dziecko jest beneficjentem testamentu, adwokat dziecięcy może świadczyć wiele usług, w tym wykładnię rozporządzeń testamentu, kwestionowanie ważności testamentu oraz zgłaszanie roszczeń o wsparcie lub podział majątku.
Jeśli dziecko jest zaniedbywane lub maltretowane, oprócz zaangażowania Children's Aid, sąd może wyznaczyć oddzielnego prawnika z Biura Prawnika Dziecięcego do reprezentowania interesów dziecka.
[1] https://www.legislation.gov.uk/ukpga/1889/44/enacted [2] Courts of Justice Act R.S.O. 1990, chapter C 43, https://www.canlii.org/en/on/laws/stat/rso-1990-c-c43/211209/rso-1990-c-c43.html?searchUrlHash=AAAAAQACODkAAAAAAQ&offset=3672&highlightEdited=true [3] Ibidem sec. 112. [4] https://docplayer.net/8223614-Domestic-violence-custody-access-an-office-of-the-children-s-lawyer-perspective.html [5] Child, Youth and Family Services Act, 2017, SO 2017, c 14, Sch 1, https://www.canlii.org/en/on/laws/stat/so-2017-c-14-sch-1/latest/so-2017-c-14-sch-1.html
Ilustracja freepik.com AI generated picture
Comments